Những căn nhà lụp xụp trên rạch Văn Thánh, TP.HCM. Sắp tới, tất cả sẽ được giải tỏa để TP chỉnh trang đô thị. Người dân nơi đây sẽ được bố trí trong những căn hộ tái định cư khác - Ảnh: TIẾN LONG
Theo đề xuất của Sở Xây dựng với UBND TP.HCM, 10.000 căn nhà này sẽ được bố trí cho các dự án tái định cư tại TP.HCM từ nay đến năm 2020, tập trung chủ yếu ở các dự án di dời nhà trên và ven kênh rạch thuộc chương trình chỉnh trang và phát triển đô thị của TP.HCM.
Người dân khấp khởi, nửa mừng nửa lo
Tuổi Trẻ đã tìm đến những căn nhà sắp sửa được giải tỏa trên dòng kênh Đôi, nơi có hàng ngàn gia đình đang sống trong những căn nhà tạm bợ và không đủ giấy tờ pháp lý.
Trong căn nhà tình thương cũ kỹ, gia đình anh Nguyễn Minh Trí (39 tuổi) gồm 7 người chen chúc trong 23m2.
Như rất nhiều hộ gia đình khác ở đường Phạm Thế Hiển (P.4, Q.8), mặt sau của ngôi nhà hướng ra dòng kênh Đôi. Góc xa de ra kênh của căn nhà được quây lại làm nhà tắm, nền nhà tắm để hổng một lỗ vuông để vệ sinh thẳng xuống dòng kênh.
Bà Ô - mẹ anh Trí - năm nay 74 tuổi, chỉ nhớ mang máng gia đình bà đã về đây từ trước năm 1975, ở tạm bợ từ đó đến nay.
Anh Trí nói: "Nếu đi khỏi đây thì chưa biết kiếm chỗ nào ở. Nhà diện tích như vầy, giấy tờ không, có dạt về tới Cần Giuộc cũng chưa chắc mua nổi tấc đất cắm dùi!".
Nghe giải thích về các hình thức thuê, thuê mua, mua trả góp nhà ở xã hội như chủ trương mới sẽ triển khai, anh Trí nói nếu được bố trí cho tái định cư tại chỗ thì anh rất mừng.
Gia đình anh Nguyễn Minh Trí (39 tuổi) gồm 7 người chen chúc trong căn nhà 23m2 trên dòng kênh Đôi ở đường Phạm Thế Hiển (P.4, Q.8) - Ảnh: TIẾN LONG
Khó hơn nhà anh Trí, nhiều gia đình cạnh đó thậm chí không có tấc đất, toàn bộ căn nhà đều nằm trên mặt nước, neo vào bờ bằng những tấm ván.
Gia đình ông Nguyễn Văn Khanh với 9 người sống trong căn nhà chỉ vỏn vẹn gần 15m2 hơn 20 năm nay.
Ông kể lúc trước nhà ông chỉ 10m2, sau này hai người con gái lấy chồng về ở chung nên phải nới rộng ra thêm 5m2 nữa.
Để có đủ chỗ, ông lấy ván ngăn thêm một phòng, một gác nhỏ tí teo đặt trên cái chuồng nuôi mấy con gà...
Nước thì xin dẫn đường ống vô nhà, điện thì câu lại, cứ thế cuộc sống của gần chục người trôi qua từng ngày, nhìn xuống sàn thấy rõ nước con kênh Đôi lững lờ.
Về chuyện tái định cư, ông Khanh chia sẻ nếu Nhà nước yêu cầu ông sẵn sàng di dời. Nhưng ông Khanh còn lo âu: "Cả nhà giờ làm nhiều khi không đủ ăn tiêu, nếu Nhà nước hỗ trợ cho thuê, thuê mua hoặc vay ngân hàng để mua nhà tái định cư thì gia đình cũng chưa chắc với nổi".
Chỗ ở sau khi di dời cũng là điều mà các hộ dân trên đường Tôn Thất Thuyết (Q.4) đang lo lắng. Gia đình ông Cao Minh Đạt (khu phố 1, P.3, Q.4) nhận được quyết định thu hồi đất của UBND Q.4 và một tờ giấy lấy ý kiến muốn ở chung cư hay nhận tiền. Ông đi khắp nơi hỏi mua đất, thì thấy nơi đâu cũng mấy tỉ một nền, trong khi tích cóp cả đời cũng chỉ được vài trăm triệu là cùng.
"Cho nên sự trợ giúp của Nhà nước bố trí một nơi ở ổn định là điều chúng tôi rất mong mỏi" - ông Đạt chia sẻ.
Những căn nhà lụp xụp lấn chiếm kênh Tẻ (TP.HCM) sẽ được giải tỏa và người dân được bố trí tái định cư tại chỗ trong những chung cư đã được xây lên - Ảnh: HỮU KHOA
Sẽ đủ nhà cho dân
Trao đổi với Tuổi Trẻ về định hướng bố trí chỗ ở cho tất cả người dân tái định cư, ông Phan Trường Sơn - trưởng phòng phát triển nhà, Sở Xây dựng TP.HCM - cho biết chính sách hiện nay khi di dời Nhà nước sẽ bồi thường theo giá thị trường để người dân tự lo nơi ở mới.
Nếu nhà ở của doanh nghiệp xây không đủ nhu cầu thì Nhà nước sẽ đầu tư thêm một phần quỹ nhà để cho người dân thuê.
Ông Phan Trường Sơn (Sở Xây dựng TP.HCM)
Tuy nhiên, chủ trương mới là những người không đủ tiền để mua nhà ở thương mại hoặc không đủ điều kiện bồi thường và không còn nơi ở nào khác thì Nhà nước sẽ hỗ trợ bằng nhà ở xã hội.
10.000 căn nhà ở xã hội sẽ được dành để tái định cư cho các hộ gia đình, cá nhân khó khăn về chỗ ở, chủ yếu tập trung tại các dự án di dời nhà trên và ven kênh rạch thuộc chương trình chỉnh trang và phát triển đô thị của TP.HCM.
Người dân có thể được hỗ trợ theo hình thức ưu tiên thuê, thuê mua hoặc mua các căn hộ này.
"Số lượng nhà ở này phần lớn do doanh nghiệp xây dựng. Việc bố trí chỗ ở cho người dân được thực hiện theo quy định về nhà ở xã hội. Nếu nhà ở của doanh nghiệp xây không đủ nhu cầu thì Nhà nước sẽ đầu tư thêm một phần quỹ nhà để cho người dân thuê" - ông Sơn nói.
Ngoài ra theo Sở Xây dựng, còn một nguồn nhà ở khác để đáp ứng là những căn hộ tái định cư đã xây dựng cho nhiều dự án trước đây nhưng chưa sử dụng hết.
Nguồn nhà phục vụ tái định cư hiện nay có 4.719 căn và 3.039 nền. Hiện nay TP đang có 19 dự án đầu tư xây dựng phát triển nhà ở tái định cư, nhà ở xã hội phục vụ tái định cư giai đoạn 2018-2020, với tổng cộng 10.642 căn.
TS DƯ PHƯỚC TÂN (trưởng phòng nghiên cứu quản lý đô thị, Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM): Đảm bảo công bằng, đẩy nhanh dự án
Trước đây khi được bồi thường, có nhiều người dân không đủ điều kiện hoặc gặp nhiều khó khăn để tạo lập nơi ở mới. Nhiều hộ dân chọn cách bám trụ để yêu cầu tăng số tiền bồi thường, ảnh hưởng đến tiến độ di dời, thực hiện dự án.
Số đông khác phải dạt ra những vùng ven, mua đất không có giấy tờ để xây dựng tạm, tạo nên những "khu ổ chuột" mới, gây những hệ lụy cho công tác quản lý đô thị, an ninh trật tự.
Nếu có chính sách hỗ trợ về nhà như vậy thì sắp tới đây khi triển khai các dự án, nhất là các dự án giải tỏa người dân ven và trên kênh rạch, sẽ tạo sự đồng thuận cao hơn từ người dân, khi đó việc di dời sẽ nhanh hơn.
Mặt khác, chính sách này sẽ thực hiện tốt hơn nguyên tắc đảm bảo cuộc sống bằng hoặc tốt hơn cho người dân khi di dời khỏi nơi ở cũ.
Mai Hoa – Tiến Long/Tuổi trẻ
