Bước ngoặt lịch sử của chứng khoán Việt Nam

Rạng sáng 8-10, tổ chức xếp hạng FTSE Russell chính thức công bố quyết định nâng hạng chứng khoán Việt Nam từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi thứ cấp. Hội đồng Quản trị Chỉ số FTSE Russell khẳng định Việt Nam đã đáp ứng đầy đủ tất cả tiêu chí cần thiết theo khung phân loại quốc gia cổ phiếu FTSE. Đây là cột mốc mang tính lịch sử, đánh dấu bước ngoặt quan trọng sau hơn một thập kỷ nỗ lực cải cách và hoàn thiện thị trường vốn Việt Nam.

Giao dịch bùng nổ

Ngay sau khi thông tin trên được công bố, thị trường chứng khoán Việt Nam phản ứng đầy hứng khởi. Chỉ trong 15 phút khớp lệnh đầu tiên, hàng loạt cổ phiếu bật tăng mạnh, đẩy VN-Index vượt mốc 1.700 điểm.

Dù lực chốt lời xuất hiện ngay sau đó khiến thị trường chững lại nhưng dòng tiền nội quay lại mạnh mẽ ở cuối phiên, giúp chỉ số kết phiên ở mức 1.697 điểm, tăng hơn 12 điểm so với hôm trước. Thanh khoản toàn thị trường cũng tăng vọt, đạt hơn 34.000 tỉ đồng, cho thấy niềm tin và kỳ vọng lớn của nhà đầu tư. Đáng chú ý, khối ngoại bất ngờ đảo chiều mua ròng hơn 156 tỉ đồng, sau chuỗi dài bán ròng liên tục kể từ đầu năm.

Trên các diễn đàn đầu tư, chủ đề "nâng hạng chứng khoán" trở thành tâm điểm thảo luận. Nhiều nhà đầu tư nhận định đây là thời điểm lịch sử và có thể mở ra một "làn sóng mới" cho thị trường chứng khoán Việt Nam. Anh Lê Quang Nhật, một nhà đầu tư tại TP HCM, hào hứng: "Ngay khi có tin chính thức nâng hạng, tôi nạp thêm tiền để mua cổ phiếu ngân hàng và chứng khoán. Tôi tin đây sẽ là nhóm được các quỹ ngoại chú ý nhiều nhất trong giai đoạn tới".

Công ty Chứng khoán Maybank đánh giá việc FTSE Russell quyết định nâng hạng chứng khoán Việt Nam là "bước ngoặt lịch sử" của thị trường vốn. "Đây không chỉ là cú hích mạnh mẽ cho thị trường mà còn là sự ghi nhận cho những nỗ lực cải cách nhất quán của Chính phủ Việt Nam trong việc hoàn thiện cơ chế, mở cửa thị trường vốn và tạo điều kiện thuận lợi cho nhà đầu tư nước ngoài" - nhóm chuyên gia của Maybank nhận định.

Công ty Chứng khoán Phú Hưng (PHS) tin rằng sự kiện này sẽ mở ra một chu kỳ phát triển mới cho thị trường vốn Việt Nam. Khi niềm tin của nhà đầu tư được củng cố, chi phí vốn của doanh nghiệp giảm, khả năng huy động vốn nước ngoài dễ dàng hơn, qua đó hỗ trợ tăng trưởng kinh tế.

Việc nâng hạng thị trường chứng khoán cũng giúp Việt Nam trở nên hấp dẫn hơn trong mắt các nhà đầu tư quốc tế, cả ở dòng vốn gián tiếp (qua cổ phiếu, trái phiếu) lẫn dòng vốn trực tiếp (FDI). Nhờ đó, chi phí vay nước ngoài có thể giảm, tỉ giá được kiểm soát ổn định hơn, góp phần thực hiện mục tiêu tăng trưởng 2 con số giai đoạn 2026 - 2030 của Chính phủ.

Ông Nguyễn Thế Minh, Giám đốc Phân tích Khối Khách hàng cá nhân - Công ty Chứng khoán Yuanta Việt Nam, cho rằng tác động tích cực sau việc nâng hạng không chỉ nằm ở việc khối ngoại giảm bán ròng, mà còn có thể thúc đẩy làn sóng IPO (phát hành cổ phần lần đầu) trở lại. "Thời gian qua, khối ngoại đã bán ra nhiều và giảm tỉ trọng nắm giữ. Khi chứng khoán Việt Nam được nâng hạng, họ sẽ có nhu cầu mua lại để cơ cấu danh mục. Đây là cơ hội để Việt Nam thúc đẩy thêm các doanh nghiệp lớn IPO, niêm yết cổ phiếu, đón dòng vốn ngoại quay trở lại" - ông Minh phân tích.

Vốn ngoại sẽ bùng nổ

Theo FTSE Russell, quyết định nâng hạng chứng khoán Việt Nam được thực hiện theo quy trình đánh giá chính thức (OBR) dựa trên khung phân loại quốc gia cổ phiếu FTSE. Việc nâng hạng sẽ chính thức có hiệu lực từ tháng 9-2026, tùy thuộc kết quả đánh giá tạm thời vào tháng 3-2026. Quá trình triển khai sẽ được tiến hành theo nhiều giai đoạn và có sự tham vấn của các bên liên quan để bảo đảm tính ổn định.

Theo TS Nguyễn Anh Vũ, giảng viên Trường ĐH Ngân hàng TP HCM, việc nâng hạng giúp chứng khoán Việt Nam thu hút sự quan tâm mạnh mẽ của các quỹ đầu tư quốc tế, đặc biệt là các quỹ ETF theo dõi chỉ số thị trường mới nổi. "Đây là cơ hội gia tăng uy tín thương hiệu của nền kinh tế Việt Nam trên bản đồ tài chính toàn cầu. Tác động tích cực tới kinh tế vĩ mô sẽ đến từ từ, chủ yếu qua việc các doanh nghiệp niêm yết tiếp cận nguồn vốn ngoại để mở rộng hoạt động kinh doanh" - ông Vũ nhìn nhận.

Dù vậy, TS Vũ cũng cảnh báo rằng một số quốc gia sau khi được nâng hạng thị trường chứng khoán đã chứng kiến hiện tượng đầu cơ, khiến thị trường tăng nóng rồi điều chỉnh mạnh. "Nhiều thị trường từng bị giáng trở lại nhóm cận biên sau thời gian nâng hạng. Việt Nam cần thận trọng để tránh lặp lại kịch bản đó" - ông Vũ khuyến nghị.

Ông Gary Harron, Giám đốc Khối Dịch vụ chứng khoán - Ngân hàng HSBC Việt Nam, thông tin trong vòng 6 tháng kể từ khi có báo cáo gần nhất của FTSE Russell, ông đã chứng kiến tinh thần hợp tác mạnh mẽ và thống nhất giữa các cơ quan hữu quan, nhà đầu tư nước ngoài và các thành viên thị trường để tháo gỡ những rào cản cuối cùng cho việc nâng hạng. Bên cạnh đó, cơ quan quản lý Việt Nam đã công bố kế hoạch hướng đến mục tiêu đạt phân hạng "thị trường mới nổi" của MSCI (tổ chức xếp hạng khắt khe hơn FTSE Russell) vào năm 2030, mở ra kỳ vọng đón nhận thêm nhiều dòng vốn quốc tế quy mô lớn.

"Thị trường vốn Việt Nam đã có bước tiến dài cả về lượng lẫn chất. Vốn hóa thị trường và số lượng tài khoản giao dịch đã tăng hơn 7 lần trong một thập kỷ. Riêng năm nay, VN-Index tăng hơn 30%, vượt đỉnh giai đoạn đại dịch COVID-19 khi niềm tin vào vai trò của Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu ở mức cao nhất" - ông Harron nhìn nhận. Theo dự báo của Bộ phận Nghiên cứu Đầu tư Toàn cầu HSBC, Việt Nam có thể thu hút từ 3,4 tỉ đến 10,4 tỉ USD dòng vốn ngoại sau khi nâng hạng chính thức.

Ông Trần Hoàng Sơn, Giám đốc Chiến lược thị trường - Công ty Chứng khoán VPBankS, nhận định việc nâng hạng chứng khoán là bước ngoặt giúp Việt Nam hội nhập sâu hơn hệ thống tài chính toàn cầu. Thực tế của Ả Rập Saudi và Kuwait cho thấy các dòng vốn chủ động và thụ động có thể đổ vào Việt Nam 3 - 7 tỉ USD sau khi quyết định nâng hạng có hiệu lực.

Theo ông Sơn, việc loại bỏ quy định pre-funding (nộp tiền trước khi giao dịch) sẽ giúp thu hút các nhà đầu tư tổ chức, tăng giá trị giao dịch hằng ngày lên 2 - 3 tỉ USD, nâng cao thanh khoản và giảm biến động thị trường. "Dòng vốn lớn hơn sẽ hỗ trợ doanh nghiệp thúc đẩy IPO, mở rộng quy mô vốn hóa và giúp thị trường chứng khoán trở thành kênh huy động vốn hiệu quả, góp phần vào mục tiêu GDP tăng hơn 8% năm 2025 và đạt 2 con số giai đoạn 2026 - 2030" - ông Sơn nhấn mạnh.