Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông đề xuất UBND thành phố Hà Nội kết quả phê duyệt phương án kiến trúc cầu Trần Hưng Đạo bắc qua sông Hồng với phương án 3 - được gọi là "kiến trúc cầu mang phong cách cổ điển xứ Đông Dương, mang dáng vẻ cổ điển, thơ mộng, gợi nhớ về vẻ đẹp cổ kính".
Ngày 15/9, Hội Kiến trúc sư Việt Nam (KTSVN) đã có văn bản kiến nghị UBND thành phố Hà Nội về phương án kiến trúc cầu Trần Hưng Đạo.
Rất không nên lặp lại phong cách kiến trúc “Đông Dương”
Xem xét Phương án Kiến trúc Cầu Trần Hưng Đạo do Tổng công ty Tư vấn thiết kế GTVT (TEDI) hoàn thiện, được Ban Quản lý dự án Đầu tư xây dựng công trình giao thông Hà Nội trình UBND Thành phố phê duyệt, Hội KTS Việt Nam hoan nghênh chủ trương xây dựng Cầu Trần Hưng Đạo của Thành phố Hà Nội. Đây là dự án giao thông cần thiết, quan trọng bắc qua sông Hồng, là 01 trong số 18 cây cầu hiện đại được xây dựng theo đồ án Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô – Hà Nội đến 2030, tầm nhìn 2050 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Cầu được xây dựng sẽ góp phần vào phát triển hệ thống hạ tầng giao thông của Thủ đô trong giai đoạn phát triển mới, đồng thời tạo cho diện mạo kiến trúc đô thị Hà Nội một điểm nhấn Kiến trúc quan trọng.
Vì thế, việc lựa chọn hình thức Kiến trúc Cầu được cân nhắc xem xét, nghiên cứu cẩn trọng, trách nhiệm bởi Hội đồng Kiến trúc gồm các chuyên gia, KTS giàu kinh nghiệm là rất cần thiết. Đồng thời, nên lắng nghe ý kiến nhân dân và giới chuyên môn liên quan để đi đến giải pháp thấu đạt.
Về hình thức Kiến trúc Cầu Trần Hưng Đạo đang trình duyệt, sau khi tổng hợp đa số ý kiến các chuyên gia kiến trúc trong và ngoài Hội cũng như nhiều chuyên gia đa ngành, Hội KTSVN thống nhất rằng đây là một cơ hội cho Hà Nội thêm khẳng định vị thế của một thành phố sáng tạo, đổi mới đi đầu cả nước. Kiến trúc Cầu Trần Hưng Đạo cần phải trở thành một biểu tượng của thời đại, phản ánh được tư tưởng của thời kỳ khai sinh ra nó, phải là kết tinh của công nghệ, khoa học và trí tuệ hiện tại, hướng tới tương lai. Cây cầu nên trở thành một biểu tượng về lịch sử, thẩm mỹ và văn hóa đương đại. Vì vậy, rất không nên lặp lại phong cách kiến trúc “Đông Dương” như thuyết minh của Tác giả đồ án (?!) Hơn nữa, phương án đưa ra từ đầu đến nay cũng không phải là phong cách kiến trúc Đông Dương mà là hình thức mô phỏng khiên cưỡng nệ cổ, pha trộn hỗn tạp với nhiều chi tiết kiến trúc châu Âu từ thời trung cổ… Nếu muốn khai thác giá trị kiến trúc Pháp thuộc thì chỉ nên phát triển tinh thần cốt lõi của kiến trúc đó trong Kiến trúc Cầu hiện đại. Đó là sự ổn định, đĩnh đạc, sang trọng, thanh nhã.
Hội KTSVN cho rằng kiến trúc Cầu Trần Hưng Đạo rất cần và nên mang tinh thần mới, đơn giản, thanh thoát. Cần xem xét kỹ càng về tỷ lệ và kiến trúc tất cả các bộ phận hình thái như các tháp – trụ cầu, mố cầu, lan can cầu…Chú ý đến cả các điểm dừng ngắm cảnh bố cục trên phần đường đi bộ của cầu. Về mặt lưu thông, đây là tuyến tốc độ giao thông lớn, nên Kiến trúc Cầu càng cần mạch lạc, thanh giản nhằm đạt an toàn cao khi sử dụng, đồng thời tạo được dấu ấn biểu tượng.
Vì những lý do trên, nếu vẫn bắt buộc tiếp tục phát triển theo hướng đã lựa chọn của HĐ tuyển chọn là phương án bố trí 2 cụm trụ, thì phải chỉnh sửa căn bản để đạt được yêu cầu: Có hình thái kiến trúc tiếp biến bản sắc Việt Nam kết hợp với hiện đại, không bị trùng lắp với các công trình cùng dạng đã có.
Về mặt pháp lý, Hội KTSVN cho rằng đây là công trình công cộng rất quan trọng, điểm nhấn trong khu lõi đô thị và trên các tuyến đường chính của Hà Nội nên quy trình thực hiện cần đặt lên hàng đầu yếu tố cẩn trọng tuyệt đối, tránh hậu quả đáng tiếc, không còn cơ hội sửa chữa. Vì vậy, không nên tiếp tục vận dụng yếu tố quá độ quy định pháp lý theo hình thức Tuyển chọn mà nên thực hiện thi tuyển Kiến trúc, theo quy định của Luật Kiến trúc (điều 17, khoản 2). Nhiều địa phương cũng đã thực hiện thi tuyển Kiến trúc công trình cầu như Cầu Thủ Thiêm 2 ở TP. Hồ Chí Minh; Cầu đi bộ qua sông Hương ở TP.Huế…
Hội KTSVN khẩn thiết mong UBND thành phố Hà Nội quan tâm chỉ đạo, để Cầu Trần Hưng Đạo được thiết kế, xây dựng đúng quy định của pháp luật. Tạo nên tác phẩm Kiến trúc Cầu hiện đại, giàu bản sắc văn hóa, không chỉ đóng góp cho phát triển kinh tế – xã hội của Thủ đô, mà còn có giá trị về văn hóa, nâng cao thẩm mỹ cho nhân dân, xứng đáng là điểm nhấn Kiến trúc đô thị của Hà Nội-Thành phố vì Hòa Bình, Thành phố Sáng tạo, văn hiến, văn minh, hiện đại và giàu bản sắc trong thời kỳ phát triển mới.
Hội KTS Việt Nam sẵn sàng cử các KTS giàu kinh nghiệm để cùng Thành phố tiếp tục quá trình lựa chọn Phương án Kiến trúc Cầu Trần Hưng Đạo tốt nhất, đáp ứng được các yêu cầu của Thành phố đặt ra thông qua thi tuyển phương án Kiến trúc theo quy định của pháp luật.
"Thiết kế với kiến trúc cổ là vô lý"
Ông Nguyễn Tấn Vạn, nguyên Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam cùng chung quan điểm việc thi tuyển kiến trúc, cầu Trần Hưng Đạo có vị trí quan trọng kết nối quận Hoàn Kiếm và quận Long Biên, là tuyến đường lưu thông quan trọng trong tương lai, kết nối khu vực đường trục 2 bên bờ sông Hồng, đảm bảo đồng bộ với cảnh quan khu vực ven sông. Cây cầu phải được xem xét tổng thể phù hợp với quy hoạch trong tương lai về thành phố ven sông.
“Một công trình lớn trọng điểm không thể tuyển chọn phải thi rộng rãi, như vậy nhiều ý kiến, ý tưởng sẽ tìm ra được phương án kiến trúc tốt nhất, nếu chỉ để một vài đơn vị vẽ khó có được sự lựa chọn. Việc thiết kế với kiến trúc cổ là vô lý” - ông Nguyễn Tấn Vạn nói.
Kiến trúc sư Phạm Thanh Tùng, một chuyên gia nghiên cứu độc lập đánh giá, tên xứ Đông Dương là sự nhầm lẫn về “nhận thức”. Cầu Long Biên xây dựng cuối thế kỷ 19 mang hình tượng là con rồng, thời điểm đó nó là một cây cầu hiện đại bằng thép do người Việt Nam thi công, ở thời điểm đó chúng ta đã có tư tưởng lớn như thế, vậy bây giờ thế kỷ 21 lại đi làm cầu kiểu giả cổ.
“Trong nghệ thuật kiến trúc không có nghệ thuật kiến trúc xứ Đông Dương, mỗi quốc gia có một nền văn hóa kiến trúc riêng. Ngày nay, Hà Nội phát triển là vì đây là thành phố của hòa bình, thành phố sáng tạo, thành phố của công nghệ số và trí tuệ nhân tạo, thành phố của thời đại mới chứ không phải của xứ Đông Dương xưa. Nó phải theo quy luật thời đại nào thì kiến trúc đó, cho nên người ta mới nói là kiến trúc đô thị là hình ảnh phản chiếu thời đại” - kiến trúc sư Phạm Thanh Tùng nêu quan điểm.
Kết cấu cầu Trần Hưng Đạo là cứng như cầu Vĩnh Tuy nhưng làm tháp cầu giả, điều này tối kỵ vì nghệ thuật không có giả vờ, cầu cứng lại làm trục tháp. Kiến trúc cây cầu mang phong cách cổ điển của châu Âu nhưng học không tới, nhại cổ. Kiến trúc thời nào phản ánh thời đại đó, thời đại của chúng ta lại quay lại kiến trúc thế kỷ 19 đi nhại cổ, đó là sai lầm về tư tưởng văn hóa, kiến trúc sư Phạm Thanh Tùng cho biết./.
